Việt Nam sắp trở thành trung tâm của cuộc di cư chuỗi cung ứng toàn cầu

Việt Nam đang là đích đến lý tưởng cho nhiều nhà sản xuất trên thế giới khi chiến tranh thương mại Mỹ -Trung ngày càng leo thang.

Hãng Steve Madden đang chuyển cơ sở sản xuất túi xách sang Campuchia. Việt Nam đã thu hút được một phần chuỗi cung ứng của Techtronic Industries – hãng sản xuất máy hút bụi Hoover của Mỹ. Nhà sản xuất phần cứng của Google cũng đang tìm kiếm các trung tâm sản xuất mới ở Malaysia, thay cho Mexico.

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung đang leo thang là yếu tố thúc đẩy các nhà sản xuất tại Trung Quốc cũng như khách hàng Mỹ của họ phải suy nghĩ lại về chuỗi cung ứng phức tạp và rộng lớn, vốn là sợi dây liên kết giữa hai cường quốc kinh tế này trong quá khứ.

Ông Joseph Galli, Giám đốc của Techtronic, cho biết: “Tuy Trung Quốc vẫn sẽ là một phần quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của chúng tôi vào thập kỷ tới, nhưng chúng tôi phải nhanh chóng chuyển dây chuyền sản xuất sang các nước có chi phí thấp hơn hoặc trở lại Mỹ. Đặt trọng tâm vào Việt Nam trong ngắn hạn sẽ giúp bù đắp lại những tác động tiềm ẩn liên quan đến chính sách thuế của Mỹ trong tương lai mà chúng ta chưa thấy”.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cho đến nay đã đánh thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa của Trung Quốc và đang cân nhắc đưa ra mức thuế tương tự đối với 200 tỷ USD hàng hóa khác của nước này. Động thái này của ông Trump được xem là biện pháp trừng phạt “hành vi không công bằng” của Trung Quốc khi cưỡng ép chuyển giao công nghệ và trộm cắp tài sản trí tuệ.

Đa số mặt hàng tiêu dùng đã được loại bỏ khỏi danh sách hàng hóa chịu thuế để giảm thiểu thiệt hại cho người dân Mỹ. Tuy nhiên, những người đứng đầu trong ngành sản xuất và bán lẻ vẫn lo ngại rằng danh sách hàng hóa chịu thuế sẽ dài hơn khi cả chính phủ Mỹ và Trung Quốc đều không có xu hướng nhượng bộ trong các vòng đàm phán.

Chạy khỏi Trung Quốc

Clara Chan, người đứng đầu nhóm vận động hành lang của 150 nhà sản xuất tại Hồng Kông, cho rằng ngành sản xuất không chỉ phải đối mặt với sự bất ổn ngày càng lớn do chiến tranh thương mại leo thang, mà còn phải lo lắng đến những thách thức đến từ việc tăng lương nhanh và giá vật liệu thô lên cao.

“Đây là thời điểm để ngành công nghiệp sản xuất suy nghĩ về cách đa dạng hóa rủi ro, nâng cấp sản phẩm, tăng thêm giá trị và mở rộng sản xuất sang các khu vực khác”, bà Chan nói.

Trung Quốc là nước xuất khẩu hàng hóa sản xuất lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trong 10 năm trở lại đây, một số nhà lãnh đạo đã bắt đầu chuyển dây chuyền sản xuất sang các quốc gia đang phát triển như Bangladesh, Campuchia và Việt Nam vì chi phí lao động rẻ.

Khi túi xách được đưa vào danh sách hàng bị đánh thuế trong gói 200 tỷ USD, các nhà sản xuất túi xách của Mỹ đã đổ xô tìm kiếm nơi sản xuất mới thay thế Trung Quốc.

Steve Madden bắt đầu chuyển một phần dây chuyền sản xuất túi xách từ Trung Quốc sang Campuchia từ 3 năm trước. Mới đây, công ty này cho biết đang lên kế hoạch tăng gấp đôi sản lượng tại quốc gia Đông Nam Á trong năm 2019, lên khoảng 30% trong tổng sản lượng, đồng thời xem xét tăng giá bán tại Mỹ.

Ông Michael McNamara – Giám đốc điều hành Flex, công ty chuyên sản xuất thiết bị điện tử cho các hãng công nghệ từ Bose đến Goolge, tin rằng việc các doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào Trung Quốc là điều chắc chắn sẽ xảy ra nhưng sẽ cần thời gian. Tuy nhiên, các doanh nghiệp rất khó để “nhảy” vào các thị trường mới nếu không có sẵn mối quan hệ với các nhà máy, nhà cung cấp và chính phủ tại nơi đó.

Theo ông Spencer Fung, Giám đốc điều hành của công ty phân phối hàng hóa ra thị trường Li&Fung, nhiều doanh nghiệp sẽ phải mất 1-2 năm để ổn định sản xuất tại một quốc gia mới.

Ông Fung cho biết rất nhiều doanh nghiệp đang “tuyệt vọng” khi không biết làm thế nào để thể thoát khỏi Trung Quốc, và nếu được, sẽ cần đến một hoặc hai năm để có thể ổn định sản xuất ở một quốc gia mới.

Việt Nam “đắt hàng”

Việt Nam đang là đích đến lý tưởng của nhiều doanh nghiệp trong những năm gần đây, với một số nhà đầu tư lớn như Samsung, Daikin và Techtronic.

Nhiều hãng may mặc cung cấp hàng cho các thương hiệu thời trang châu Âu và Mỹ cũng đang chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam.

Giáo sư Sheng Lu tại Đại học Delaware cho biết chỉ còn rất ít dây chuyền sản xuất ở lại Trung Quốc.

“Tới thời điểm này, nếu bạn không tới Việt Nam thì có lẽ bạn đã quá muộn”, ông nói.

Theo báo cáo của Vụ Quản lý khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2018, các khu công nghiệp và khu kinh tế thu hút được 445 dự án đầu tư nước ngoài với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt gần 7 tỷ USD.

Việt Nam đã gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu một cách thành công. Đến nay, tiến trình này vẫn đang phát triển với tốc độ nhanh hơn không chỉ những nước khác trong khu vực, mà còn so với cả những nền kinh tế có chung mức thu nhập.

Việt Nam cần nâng cao tính cạnh tranh thông qua việc đầu tư vào phát triển các kỹ năng và cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng kết nối, bởi vì các chuỗi cung ứng toàn cầu hiện nay được vận hành theo hướng rất chặt chẽ và kịp thời.

Hoài Phương (Tổng hợp)