Giọng hát kỳ diệu của diva số 1 thế giới Maria Callas, với âm thanh trong vắt hoàn hảo, đã tỏa sáng ra ngoài ranh giới xã hội. Visconti và Pasolini đã không lầm khi sử dụng sức cuốn hút mạnh mẽ của bà cho sân khấu và điện ảnh. Cuộc đời bà như một bi kịch Hy Lạp và được dựng thành cốt truyện của một vở nhạc kịch opera.

Callas và Visconti tại nhà hát La Scala, Quỹ Cứu Trợ © Maria Callas

Diva quyến rũ, là người đã cống hiến hết mình trong những năm 50 với giọng hát đẹp (bel canto), trong nghệ thuật trữ tình opera. “Cô đã chinh phục tất cả  mọi người“, giọng ca soprano Montserrat Caballé phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với Bernard Levin trong chương trình  “Tiểu sử trong âm nhạc” của BBC: “Callas, chỉ có một”.

Nhạc trưởng Carlo Maria Giulini đã miêu tả sự hấp dẫn của giọng hát Callas:

“Thật là khó để nói về chất giọng Callas. Giọng của cô là một nhạc cụ rất đặc biệt. Đôi khi lắng nghe như tiếng kéo violon, viola hay cello, đó là khi lần đầu bạn lắng nghe thứ nhạc cụ ấy, một cảm giác đôi chút khác lạ bỡ ngỡ. Nhưng sau một vài phút, khi bạn đã thân quen với nó, thì những âm thanh lại trở nên có ma lực lôi cuốn một cách kỳ lạ. Đó chính là Callas”.

Soprano danh tiếng Montserrat Caballé cũng nói:

“Cô ấy đã mở ra cánh cửa mới cho chúng tôi, cho tất cả ca sĩ trên thế giới, một cánh cửa mà đã bị đóng lại. Đằng sau sự ngủ quên của nó không chỉ là âm nhạc mà là sự sáng tạo lớn. Cô ấy đã cho chúng tôi cơ hội, mà khi tiếp bước cô, có thế làm những việc khó có thể được trước đây. Được so sánh với Callas là điều tôi không bao giờ dám mơ. Tôi thật quá nhỏ bé so với Callas”.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Callas đã thể hiện sự đa dạng trong giọng hát với những tác phẩm dành cho giọng nữ cao màu sắc xen lẫn những tác phẩm nữ cao trữ tình. Bà đã thức tỉnh bel canto, dòng opera đề cao nghệ thuật “hát đẹp” truyền thống của Ý đã từng một thời bị quên lãng.

Nổi tiếng nhờ khả năng diễn xuất tuyệt vời, những thất thường của một ngôi sao, cũng như tình yêu bi thảm của bà với tỷ phú Onassis, Maria Callas đã mất cách đây 40 năm, vào ngày 16 tháng 9 năm 1977.

Cuộc họp báo tại Rome 5, ngày 7 tháng 1 năm 1958 © Maria Callas Endowment Fund

Nhân dịp này nhà hát La Seine Musicale ở Boulogne-Billancourt vừa qua đã mở một cuộc triển lãm hoành tráng để tưởng nhớ bà. 

Cuộc triển lãm có tên “Maria By Callas” được Tom Volf thiết kế, ông cũng là người đã thực hiện một bộ  phim tài liệu cùng tên. 

Cách đây 4 năm, Tom Volf chưa từng nghe đến cái tên Maria Callas. Ông ở New York khi tham dự một buổi trình diễn của Maria Stuarda de Donizetti. Ông không biết gì về nghệ thuật nhạc kịch, nhưng buổi biểu diễn  đã cuốn hút ông; Ông đã đi tìm các tiết mục  khác của Donizetti và phát hiện ra Callas; Ông bị chấn động mạnh mẽ và thức cả đêm lắng nghe tất cả các tiết mục của bà. Ông bắt đầu nghiên cứu về người phụ nữ này.

Sau 4 năm tìm tòi, Tom Volf đã thu thập được các tài liệu lưu trữ chưa được công bố – thư, ảnh, băng ghi âm cá nhân, các cuộc phỏng vấn, các thước phim. Dự án đã cho ra ba cuốn sách, một bộ đĩa hát, một cuộc triển lãm và một phim tài liệu.

Triển lãm rất cuốn hút nhờ sử dụng các công nghệ nghe nhìn khiến hình ảnh và âm thanh trở thành trung tâm của trải nghiệm của du khách. Du khách thưởng thức triển lãm được hướng dẫn bởi chính tiếng nói của Callas.

Trình tự thời gian của triển lãm tập trung vào ba thập niên chính trong cuộc đời của bà – từ những năm 1950 cho đến khi bà qua đời năm 1977 – với việc dựng lại căn phòng ở Đại lộ  Georges Mandel ở Paris, nơi trú ngụ cuối cùng của bà.

Sự sáng tạo đáng chú ý nhất là phòng 360 nơi các bạn được đắm mình trong âm thanh và hình ảnh ở 360 °, giống như đang thực sự tham dự vào các buổi hòa nhạc và opera. Hệ thống cửa hai lớp cách âm cho phép bạn thưởng thức giọng hát huyền thoại của Diva. Một số trang phục biểu diễn và vật dụng cá nhân cũng được trưng bày ở đây.

Bộ phim

Kỳ nghỉ với Pasolini © Maria Callas Fund Endowment

Theo Tom Volf, rất ít nội dung của triển lãm và của bộ phim tài liệu lại trùng nhau.

Trong phim, với hiệu quả của màn ảnh rộng  chúng ta có  cuộc gặp mặt thân mật với Maria Callas.

Tom Volf đã lồng tiếng của Diva trong bộ phim của mình, chính Diva kể cho chúng ta cuộc đời của bà.

Có hai con người trong tôi, Maria và La Callas“, Diva nói. Đó là một hành trình ngược thời gian nơi Maria kể về Callas và đôi khi do Fanny Ardant người đã từng đóng vai Callas trên sân khấu (Master Class de Terence McNally) và trong điện ảnh (Callas Forever de Franco Zeffirelly, 2002), đọc các bức thư của bà để hoàn thành bức tranh về cuộc đời bà với những hình ảnh lần đầu tiên tiết lộ, với độ nét cao và với màu sắc nguyên bản, tất cả đến từ các bộ sưu tập cá nhân, đòi hỏi một sự phục dựng lớn.

Maria Callas cùng với dàn giao hưởng quốc gia ORTF National Orchestra © Maria Callas Fund of Endowment Fund

Trong cuộc gặp gỡ thân mật này, đạo diễn đã sử dụng hoàn toàn giọng nói của Callas và giữ lại trọn vẹn những bài hát của bà.

Maria Callas – O Mio Babbino Caro – Giacomo Puccini:

Xuân Hà – Hà Phương