Nhiều người lầm tưởng rằng việc Nhật Bản coi an ninh Đài Loan là “ranh giới sinh tử” chỉ là do áp lực từ Hoa Kỳ hoặc vấn đề ý thức hệ. Tuy nhiên, một bài phân tích mới đây đã vạch trần sự thật tàn khốc hơn nhiều: Đó là vì vận mệnh quốc gia của Nhật Bản – theo đúng nghĩa đen – đang bị trói buộc vào tuyến đường biển ngay cạnh Đài Loan.

Nhật Bản là một đảo quốc nghèo tài nguyên và không có đường lui. Khác với Hoa Kỳ có dầu đá phiến hay Nga có khí đốt tự nhiên, Nhật Bản hoàn toàn không có đủ dầu mỏ hay khí đốt để vận hành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Động cơ công nghiệp của họ sống dựa hoàn toàn vào nhập cảng. Cụ thể, 93% dầu thô của Nhật Bản đến từ Trung Đông.

Và đây là điểm mấu chốt: Đài Loan chính là “van thở” của Nhật Bản. Để vận chuyển năng lượng từ Trung Đông về, các tàu dầu siêu trọng chỉ có hai con đường: đi qua eo biển Malacca vào Biển Đông rồi qua eo biển Đài Loan, hoặc đi qua eo biển Bashi ở phía nam Đài Loan. Cả hai tuyến đường này đều nằm trong phạm vi kiểm soát của vùng biển quanh Đài Loan. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), gần 90% năng lượng nhập cảng của Nhật Bản và Hàn Quốc phải đi qua vùng nước này. Nếu eo biển Đài Loan bị phong tỏa, “khí quản” của Nhật Bản sẽ bị bóp nghẹt.

Một số ý kiến cho rằng tàu bè có thể đi vòng qua Thái Bình Dương. Nhưng thực tế, Nhật Bản không thể chịu đựng cái giá đó: thời gian vận chuyển kéo dài, phí bảo hiểm tăng vọt, giá dầu và điện sẽ bùng nổ, kéo theo sự sụp đổ của chi phí sinh hoạt và năng lực cạnh tranh công nghiệp. Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản từ thời Chiêu Hòa đến Lệnh Hòa đều ghi rõ: Bảo đảm an ninh tuyến giao thông trên biển (SLOC) là sinh mệnh quốc gia.

Nếu Đài Loan thất thủ, 90% năng lượng của Nhật Bản bị cắt đứt, lưới điện sụp đổ, nhà máy đóng cửa. Quốc gia sẽ buộc phải chuyển sang trạng thái thời chiến. Nói cách khác, nếu Đài Loan ngã xuống, kẻ đầu tiên tắt thở không phải là Đài Loan, mà là Nhật Bản.

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã thể hiện rõ lập trường này. Bà không ngần ngại tuyên bố Nhật Bản có thể phải chiến đấu để bảo vệ Đài Loan. Tại hội nghị APEC, dù giữ phép lịch sự ngoại giao với lãnh đạo Tập Cận Bình, nhưng ngay sau đó trên mạng xã hội, bà đã công khai gọi đại diện Đài Loan bằng chức danh chính thức, gửi thông điệp rõ ràng tới Bắc Kinh rằng Nhật Bản sẽ không lùi bước về mặt thực chất.

Sự chuyển mình của Nhật Bản những năm qua là rất rõ ràng: nâng cấp Lực lượng Phòng vệ, tăng ngân sách quốc phòng và mở rộng liên minh. Thủ tướng Takaichi thậm chí còn đề xuất đưa Nhật Bản trở thành một “quốc gia bình thường” có khả năng tự vệ và bảo vệ đồng minh.

Tuyên bố “Đài Loan có biến là Nhật Bản có biến” không phải là khẩu hiệu suông, mà là chén cơm manh áo của hơn 100 triệu người dân Nhật Bản. Khi thế giới nhìn vào khả năng ĐCSTQ dùng vũ lực với Đài Loan, Nhật Bản không chỉ nhìn thấy Đài Loan, mà họ nhìn thấy vận mệnh của chính mình đang bị đe dọa.