Mặc dù Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc CCTV đã cắt một số cảnh, nhưng chuyên gia người Hoa vẫn tinh ý nhận ra 5 điểm đáng chú ý trong Lễ chào mừng năm mới của Quân uỷ Trung ương Trung Quốc. Ông Tập có vẻ không khoẻ, và thái độ của các cựu tướng lĩnh có thể làm ông Tập không vui? Và liệu những lời lẽ trong báo cáo phần nào phản ánh ông Tập chưa thực sự nắm được toàn bộ quân đội của mình trong tay?.

Theo tờ Tân Hoa Xã, cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ, Quân ủy Trung ương Trung Quốc đã tổ chức buổi Lễ chào đón năm mới, và gửi lời thăm hỏi tới các cán bộ quân đội kỳ cựu đóng quân tại Bắc Kinh. Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, và các phó chủ tịch Quân ủy Trung ương, Trương Hựu Hiệp (張又俠) và Hà Vệ Đông (何衛東), cùng 3 thành viên Quân ủy Lưu Chấn Lập (劉振立), Miêu Hoa (苗華) và Trương Thăng Dân (張升民) đã tham dự. 

Ngoài ra, còn có một số tướng lĩnh quân đội đã nghỉ hưu, cán bộ kỳ cựu, góa phụ của cán bộ kỳ cựu, lãnh đạo các ban ngành của Quân ủy Trung ương, các đơn vị quân đội liên quan đóng tại Bắc Kinh, cùng đại diện các sĩ quan, quân nhân.

Tổng hợp từ các báo cáo truyền thông chính thức, nhà bình luận gốc Hoa – Chu Hiểu Huy (周曉輝) đã chỉ ra năm điểm đáng chú ý:

Thứ nhất, thể chất của ông Tập Cận Bình không tốt

Sau khi tin đồn ông Tập Cận Bình mắc bệnh ung thư tuyến tụy lan ra nước ngoài, vẻ ngoài của ông Tập có vẻ không như lời đồn. Tuy nhiên, đoạn video do CCTV đăng tải cho thấy, khi ông Tập bước vào địa điểm buổi Lễ, chân ông không thăng bằng và bước đi không vững.

Tình trạng này đã xảy ra khi ông Tập đến thăm Pháp vào năm 2019. Khi đó, ngoại giới cho rằng ông Tập có khả năng bị đau chân. Hiện tình trạng này lại tái diễn, cho thấy có thể ông Tập có vấn đề nào đó khác về sức khỏe, dù tin đồn ông mắc bệnh ung thư có phóng đại thì đúng là tình trạng sức khỏe của ông không tốt, ông Tập buộc phải tự ép mình tham gia vào các hoạt động.

Điểm đáng chú ý thứ hai: CCTV đã xóa cảnh cán bộ quân đội nghỉ hưu có thái độ khác lạ với ông Tập

Do dịch bệnh, Quân ủy Trung ương Trung Quốc không tổ chức các hoạt động tương tự từ năm 2021 đến năm 2023 trước Tết Nguyên đán, trong khi trước đó, hầu như năm nào hoạt động này cũng được tổ chức. Lần nào ông Tập và các quan chức cấp cao của Quân ủy cũng tham gia. So sánh các hoạt động đó trong năm 2020 và 2019, có thể thấy thái độ của các cán bộ quân đội đã nghỉ hưu đối với ông Tập đã có một số thay đổi.

Các video CCTV trong năm 2020 và 2019 cho thấy, sau khi ông Tập bước vào địa điểm tổ chức sự kiện, ông đã bắt tay từng cán bộ kỳ cựu ở hàng ghế đầu, và nhiều cán bộ kỳ cựu mặc thường phục đã chào ông Tập trước khi bắt tay. Ông Tập chưa bao giờ thực sự phục vụ trong quân đội nhưng ông vẫn là Chủ tịch Quân ủy.

Ngược lại, năm nay ông Tập không bắt tay cán bộ kỳ cựu mà chỉ vẫy tay. Theo nhà bình luận Chu Hiểu Huy, lý do có thể là do dịch bệnh, nhưng khi ông Tập vẫy tay chào quân đội, chỉ có một người trong nhóm đó chào lại ông. Điều khiến ông Tập mất thể diện là những cán bộ kỳ cựu này lại chào ông Trương Hựu Hiệp, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương đi sau ông Tập, và ông Trương cũng thường làm các động tác chào các tướng lĩnh quân đội.

Nhà bình luận Chu Hiểu Huy cho rằng, điều này chắc chắn cho thấy, trong lòng những cán bộ kỳ cựu không hài lòng với ông Tập, và họ bày tỏ sự bất bình hoặc khinh thường ông Tập theo cách này; đồng thời, sự việc cũng cho thấy địa vị của ông Tập trong quân đội kém xa Trương Hựu Hiệp, người đã “hòa nhập” trong quân đội hàng chục năm.

Điều thú vị là đoạn phim ghi lại cảnh các cán bộ kỳ cựu trong quân đội chào ông Trương Hựu Hiệp đã nhanh chóng bị CCTV chỉnh sửa. CCTV chỉ còn lưu lại cảnh một nam quân nhân chào ông Tập và cảnh ông Trương chào lại quân đội. Có thể nói rằng, việc xóa một số phân đoạn tại hiện trường sẽ giúp cứu vãn thể diện cho ông Tập Cận Bình và cũng che đậy sự bất mãn của các cán bộ quân đội kỳ cựu đối với ông.

Điểm đáng chú ý thứ ba liên quan đến cựu Phó chủ tịch Quân ủy, Hứa Kỳ Lượng (許其亮), người được đồn là đang bị điều tra

Ông Hứa Kỳ Lượng, người được cho là đang bị điều tra, cũng tham dự sự kiện. Vẻ mặt của ông rất thoải mái. Nhà bình luận Chu Hiểu Huy nói rằng, CCTV đã giúp Hứa ‘bắn 2 phát súng’, có sức ảnh hưởng mạnh mẽ, xem như có tác dụng bác bỏ tin đồn trên.

Đầu tháng 1, một người bạn trong quân đội tiết lộ với nhà bình luận Chu Hiểu Huy rằng ông Tập Cận Bình đang chuẩn bị điều tra cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kỳ Lượng. Sau đó còn có tin ông Hứa bị bắt. Số tiền hối lộ mà Hứa nhận là rất lớn, trong đó có khoản hối lộ 160 triệu nhân dân tệ từ Đinh Lai Hàng (丁來杭), Cựu Ủy viên Thường vụ Quốc hội, cựu Phó Chủ tịch Ủy ban Hoa kiều của Quốc hội, và là cựu Tư lệnh lực lượng Không quân. Cuối tháng 12/2023, ĐCSTQ chính thức tuyên bố miễn tư cách đại biểu Quốc hội của Đinh Lai Hàng và thu hồi chức vụ Ủy viên Thường vụ Quốc hội cũng như Phó Chủ tịch Ủy ban Hoa kiều.

Nhà bình luận Chu Hiểu Huy nhận định, nhìn vào tình trạng tham nhũng trong giới quan chức Trung Quốc, đặc biệt là trong quân đội, Hứa Kỳ Lượng khó có thể không bị vấy bẩn, khả năng cao là ông ta đã biển thủ số tiền khổng lồ. Lý do thực sự có thể là do Hứa là người của cựu lãnh đạo Hồ Cẩm Đào.

Câu hỏi đặt ra là tại sao “cây gậy lớn” của ông Tập vẫn chưa giáng xuống? Theo ông Chu, có thể là do sự thăng tiến đặc biệt gần đây của Hồ Hải Phong (胡海峰), con trai Hồ Cẩm Đào, lên chức Thứ trưởng Bộ Nội vụ.

Ông Tập Cận Bình đã công khai lật đổ ông Hồ Cẩm Đào tại Đại hội 20, khiến ông Tập rất thụ động cả trong lẫn ngoài đảng. Nhiều quan chức bất mãn với ông. Cùng với những thất bại ngoại giao liên tục của ĐCSTQ, hình ảnh quốc tế về người lãnh đạo đảng này đã chạm đáy, nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn và sự bất mãn của công chúng ngày càng sôi sục, ông Tập khó tìm được nhiều người đáng tin cậy trong đảng và trong quân đội. 

Có lẽ ông Tập hoặc một số người được gọi là “trung thành” xung quanh đã nhận ra một cuộc khủng hoảng nào đó, khiến ông Tập phải tạm thời thay đổi chiến lược, thăng chức cho Hồ Hải Phong và nhẹ nhàng hạ bệ Hứa Kỳ Lượng để xoa dịu tinh thần của các bộ trưởng và tướng lĩnh trong quân đội.

Theo nhà bình luận Chu Hiểu Huy, Hứa Kỳ Lượng có thành trì riêng trong quân đội và có nhiều thuộc hạ, việc loại bỏ Hứa sẽ không chỉ làm tăng thêm sự bất mãn trong quân đội mà còn khiến hai phó chủ tịch Quân ủy đương nhiệm cảm thấy “thỏ chết cáo buồn”. Ngoài ra, nếu ông Tập có vấn đề nào đó về sức khỏe, ông sẽ khó có thêm sức lực để tiếp tục làm trong sạch quân đội, nên có thể sẽ có sự thỏa hiệp giữa hai bên ở hậu trường.

Điểm đáng chú ý thứ 4, báo cáo lặp lại giai điệu cũ, phản ánh chính xác rằng ông Tập vẫn chưa quản lý được quân đội

Ngoài Hứa Kỳ Lượng – người vướng tin đồn đang bị điều tra và bị bắt – tham dự buổi lễ, Phạm Trường Long (范長龍) và Tào Cương Xuyên (曹剛川), 2 cựu phó chủ tịch Quân ủy Trung ương, cũng tham dự. Báo chí nhà nước Trung Quốc có đoạn như sau: Các đồng chí kỳ cựu nhất trí đoàn kết chặt chẽ hơn nữa trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng với nhà lãnh đạo Tập Cận Bình làm nòng cốt, lấy Tư tưởng Tập làm kim chỉ nam, thực hiện triệt để Tư tưởng Tập về tăng cường quân đội, và hiểu sâu sắc “hai sơ sở”, củng cố “4 ý thức”, củng cố “4 niềm tin”, thực hiện “hai duy trì”, thực hiện Hệ thống trách nhiệm của Chủ tịch Quân ủy”. Nhà bình luận Chu Hiểu Huy chỉ ra rằng, tất cả tuyên truyền trên đang lặp lại cùng một giai điệu cũ, và chỉ mang tính hình thức, sáo rỗng.

Năm 2020, truyền thông ĐCSTQ chỉ đề cập rằng: “các đồng chí kỳ cựu nhất trí tuyên bố phải đoàn kết chặt chẽ hơn trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng với nhà lãnh đạo Tập Cận Bình là nòng cốt, lấy Tư tưởng Tập làm kim chỉ nam, thực hiện Tư tưởng Tập về củng cố quân đội, thực hiện kỷ nguyên mới của chính sách chiến lược quân sự, tuân thủ xây dựng chính trị quân đội…” mà không đề cập đến “cơ sở, “ý thức”, “duy trì” hay “thực hiện hệ thống trách nhiệm của Chủ tịch Quân ủy”. Năm 2019 và trước đó cũng vậy, dù “4 nhận thức” đã được đề cập cụ thể vào năm 2017 nhưng chưa bao giờ chúng được liệt kê chồng chéo như năm nay.

Nhà bình luận Chu Hiểu Huy cho hay, theo logic của ĐCSTQ, bất cứ điều gì còn thiếu đều phải được nhấn mạnh. Báo cáo năm nay thêm những lời sáo rỗng về việc thể hiện lòng trung thành với ông Tập chỉ càng cho thấy vẫn còn nhiều nhà lãnh đạo và cán bộ quân sự kỳ cựu không có “ý thức” mạnh mẽ, không bảo vệ đủ Ủy ban Trung ương của ông Tập và không thực hiện Hệ thống trách nhiệm của Chủ tịch Quân ủy. Cốt lõi là do quân đội chưa trung thành. Nói cách khác, ông Tập chưa hoàn toàn chinh phục được mọi khía cạnh của quân đội.

Vì vậy, việc nêu bật những “biểu hiện nhất trí” của các quan chức quân đội kỳ cựu này trong báo cáo chỉ là để ngoại giới thấy dường như quân đội phục tùng ông Tập, chứ thực chất thì không phải vậy. Ít nhất thực tế các cán bộ kỳ cựu không chào ông Tập như trước đây đã tiết lộ phần nào.

Điểm đáng chú ý thứ 5 là sự vắng mặt của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa (魏凤和) càng chứng tỏ tình hình của ông không ổn

Nếu việc cựu Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc (李尚福) vắng mặt trong buổi lễ này, sau khi được xác nhận có liên quan đến một vụ án là chuyện bình thường, thì sự vắng mặt của người tiền nhiệm Ngụy Phượng Hòa một lần nữa chứng tỏ tình hình của ông thực sự không ổn. Năm ngoái, ông Ngụy cũng đã vắng mặt trong buổi Lễ mừng Quốc khánh.

Nhà bình luận Chu Hiểu Huy cho rằng, những điểm nổi bật nêu trên một lần nữa chứng tỏ Tổng bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình, người tỏ ra có quyền lực to lớn, thực chất lại đang rơi vào khủng hoảng nhiều hơn.