Người dân và giới chuyên môn cho rằng trong quá trình tu bổ, tôn tạo cụm tháp Bánh Ít (xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định), các đơn vị thi công đã đưa phương tiện cơ giới đến cày xới, đào múc, có dấu hiệu xâm hại vùng bảo vệ nghiêm ngặt của di tích quốc gia này.

Tháp Bánh Ít (hay còn gọi là tháp Bạc) nằm trên địa phận xã Phước Hiệp (huyện Tuy Phước), là quần thể tháp lớn với bốn công trình kiến trúc cổ được xây dựng từ cuối thế kỷ XI đầu thế kỷ XII, mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm trên đất Bình Định.

Tháp Bánh Ít là quần thể đền tháp có số lượng nhiều nhất hiện còn ở Bình Định gồm 4 tháp: tháp Cổng, tháp Hỏa, tháp Bia và tháp Chính. Cụm tháp được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 1982.

Cụm tháp Chăm ngàn năm tuổi này đã được đưa vào tập sách “1.001 công trình kiến trúc phải đến trong cuộc đời” của nhóm tác giả người Anh. Mỗi năm, tháp Bánh Ít thu hút hàng ngàn du khách trong và ngoài nước đến tham quan, du lịch.

Trước thực trạng di tích tháp Bánh Ít xuống cấp, tháng 9/2021, UBND tỉnh Bình Định có chủ trương tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị. Dự án tu bổ, tôn tạo do Sở Văn hóa – Thể thao (VH-TT) tỉnh Bình Định làm chủ đầu tư, với tổng vốn 25,6 tỉ đồng.

Theo báo NLĐ, đầu tháng 3/2022, các nhà thầu đã đưa máy múc vào vùng bảo vệ nghiêm ngặt của tháp Bánh Ít để thi công, dùng gạch không nung rồi quét màu để xây bồn hoa xung quanh di tích. Nhiều khu vực bị đào bới san gạt mà không có chuyên gia văn hóa giám sát. Không chỉ vậy, đơn vị thi công còn đào hố móng, đổ bê-tông xây dựng công trình bên trong khu di tích… Vụ việc đã khiến nhiều chuyên gia và người dân bức xúc.

TS Đinh Bá Hòa, nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bình Định, cho rằng việc đưa máy đào vào bên trong di tích tháp Bánh Ít để đào múc đất cạnh các tháp là sai. Theo quy định của Luật Di sản, đó là khu vực bất khả xâm phạm, chỉ được làm thủ công. “Du khách tới đây là để ngắm tháp cổ, ngắm không gian tự nhiên từ xa xưa ông bà để lại, chứ không phải để ngắm hoa hòe trồng dưới chân tháp hay ngắm cảnh quan thay đổi, trồng cỏ này kia” – ông Hòa thẳng thắn.

Nhận thấy tháp Bánh Ít có dấu hiệu bị xâm phạm, Cục Di sản văn hóa đã gửi văn bản đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Bình Định kiểm tra thực tế, chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương có giải pháp bảo vệ cụm di tích này. Ngoài ra, Sở VH-TT tỉnh Bình Định căn cứ nội dung dự án được thẩm định và văn bản thỏa thuận, rà soát các biện pháp thi công, bảo đảm không ảnh hưởng đến di tích gốc và cảnh quan, môi trường – sinh thái của di tích.

UBND tỉnh Bình Định ngay sau đó cũng đã cho tạm dừng thi công các hạng mục đang còn có nhiều ý kiến khác nhau tại cụm di tích tháp Bánh Ít.

Tuy nhiên ngày 17/3, tại tháp Bia của cụm tháp Bánh Ít vẫn còn công nhân đào bới, thi công và đổ hàng móng bê-tông khu vực gần chân tháp này. Chân tháp Cổng được trồng cỏ, tưới nước rất nhiều. Hàng gạch sơn giả bao quanh chân tháp Chính, tháp Hỏa vẫn còn dang dở, chưa được tháo bỏ…

Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bình Định Trần Viết Bảo cho biết, lãnh đạo UBND tỉnh và các cơ quan chức năng thống nhất phải tháo dỡ hàng gạch sơn giả bao quanh chân tháp Chính, tháp Hỏa vì có nguy cơ làm ảnh hưởng tuổi thọ gạch dưới chân tháp. Tuy nhiên, chủ đầu tư là Sở VH-TT tỉnh Bình Định cho rằng trước đó đã lấy ý kiến Cục Di sản văn hóa về hạng mục này, giờ muốn tháo dỡ hay làm gì tiếp theo cần phải chờ đại diện cục thẩm định, lên tiếng.

Cần truy cứu trách nhiệm chủ đầu tư Sở Văn hóa và thể thao tỉnh Bình Định

Về việc các nhà thầu đã đưa máy múc vào vùng bảo vệ nghiêm ngặt của tháp Bánh Ít để thi công, ông Đinh Bá Hòa, nguyên giám đốc Bảo tàng Bình Định cũng cho biết, trước đây, đơn vị chức năng nghiên cứu, xây dựng hồ sơ di tích đã quy định tháp Bánh Ít là cụm tháp chỉ có 1 vòng bảo vệ nghiêm ngặt, không có phạm vi điều chỉnh.

Vì vậy, để doanh nghiệp, đơn vị thi công huy động máy móc xâm hại khu vực bảo vệ tháp như vậy là cần truy cứu trách nhiệm chủ đầu tư, là Sở Văn hóa và thể thao tỉnh Bình Định.

“Nhà thầu chỉ làm theo hợp đồng, ai bảo sao họ làm thế. Còn chủ đầu tư là đơn vị quản lý toàn bộ dự án. Tại sao đối với công trình di tích tháp Chăm gần 1.000 năm tuổi, công trình kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia mà trong thi công lại không hề có sự tham gia, giám sát của các chuyên gia di sản, chuyên gia khảo cổ học? Để doanh nghiệp, công nhân đưa máy móc, cơ giới san bạt, đào xúc như thế rất vô lý.” Ông Đinh Bá Hòa, nguyên giám đốc Bảo tàng Bình Định nói trên báo Tuổi Trẻ.

Có thể bạn quan tâm: