Các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh rõ ràng đang hy vọng sử dụng cuộc khủng hoảng Ukraine để lôi kéo New Delhi và xa lánh phương Tây khi Ấn Độ đối mặt với áp lực của phương Tây.

Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã đến New Delhi, thủ đô của Ấn Độ, vào tối ngày 24/3 và có “chuyến thăm làm việc” ngắn, không báo trước tới Ấn Độ. Chuyến thăm diễn ra một tháng sau khi Nga xâm lược Ukraina, và Ấn Độ, nền dân chủ lớn nhất thế giới, đã không đưa ra tuyên bố rõ ràng về việc lên án Nga. Các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh rõ ràng đang hy vọng sử dụng cuộc khủng hoảng Ukraine để lôi kéo New Delhi và xa lánh phương Tây khi Ấn Độ đối mặt với áp lực của phương Tây.

Đồng thời, với tư cách là quan chức cấp cao nhất của Trung Quốc tới thăm Ấn Độ kể từ khi xung đột nổ ra giữa Trung Quốc và Ấn Độ ở Thung lũng Galwan vào năm 2020, truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả chuyến thăm của ông Vương Nghị là một “bước chuyển biến khéo léo” hoặc thậm chí là “phá băng” trong quan hệ song phương. Tuy nhiên, ông Vương Nghị đã không đưa ra bất kỳ cam kết thực chất nào ở New Delhi về vấn đề biên giới mà Ấn Độ quan tâm nhất, và thay vào đó, những nhận xét về Kashmir của ông càng khiến Ấn Độ mất lòng tin vào Trung Quốc.

Trung Quốc không nhượng bộ về vấn đề biên giới

Ấn Độ hôm thứ Sáu (25/3) đã gửi một thông điệp thẳng thắn và mạnh mẽ tới Trung Quốc rằng quan hệ song phương giữa hai nước không thể trở lại bình thường nếu tình hình ở khu vực biên giới “bất thường”, tờ Times of India đưa tin. Theo báo cáo, Ngoại trưởng Ấn Độ Jaishankar và ông Vương Nghị đã có cuộc hội đàm “thẳng thắn” trong gần ba giờ. Phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc hội đàm, ông Jaishankar cho biết mâu thuẫn và căng thẳng phát sinh từ việc Trung Quốc khai triển quân sự (ở khu vực Ladakh) kể từ tháng 4 năm 2020 đã khiến quan hệ bình thường giữa hai nước láng giềng không thể hàn gắn.

Ông Vương Nghị cũng đã gặp Cố vấn An ninh Quốc gia Ấn Độ Ajit Doval trước khi hội đàm với ông Jaishankar. Reuters dẫn lời một nguồn tin chính phủ Ấn Độ cho biết, ông Doval đã yêu cầu Trung Quốc rút quân hoàn toàn ở khu vực Ladakh càng sớm càng tốt trong cuộc gặp với ông Vương Nghị. Các nguồn tin dẫn lời ông Doval cho biết: “Việc tiếp tục tình hình hiện tại không phải là lợi ích chung của chúng tôi”. Ông Doval nói thêm rằng “khôi phục hòa bình và ổn định (ở khu vực biên giới) sẽ giúp xây dựng lòng tin lẫn nhau và tạo ra môi trường cho các mối quan hệ tốt hơn”.

Theo một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc liên quan đến chuyến thăm Ấn Độ của ông Vương Nghị, ông Vương Nghị nói với ôngJaishankar rằng, “Là những nước đang phát triển trưởng thành và có lý trí, Trung Quốc và Ấn Độ nên đặt vấn đề biên giới ở vị trí thích hợp trong quan hệ song phương, và không nên sử dụng định nghĩa về vấn đề ranh giới, thậm chí ảnh hưởng đến sự phát triển chung của mối quan hệ song phương”. Ông Vương Nghị cũng đưa ra quan điểm tương tự trong cuộc gặp với ông Doval. Ông cho rằng cần “nhìn quan hệ song phương từ góc độ dài hạn … Cả hai bên cần tuân thủ nhận định chiến lược của lãnh đạo hai nước rằng ‘Trung Quốc và Ấn Độ không gây ra mối đe dọa cho nhau, mà là cơ hội để phát triển”, đồng thời đặt những khác biệt trong vấn đề biên giới vào vị trí thích hợp trong mối quan hệ song phương”.

Bà Manjari Chatterjee Miller, thành viên cấp cao về Ấn Độ, Pakistan và Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại(CFR), cho rằng chuyến thăm ngắn ngủi của ông Vương Nghị tới Ấn Độ đã không đạt được hiệu quả mong muốn cho cả hai bên.

Bà nói với VOA: “Những gì bạn thấy từ chuyến thăm của Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị lần này là một sự khác biệt cơ bản giữa những gì Trung Quốc muốn và những gì Ấn Độ muốn”.

Bà Miller nói rằng Trung Quốc muốn Ấn Độ gác lại vấn đề biên giới và tập trung vào các vấn đề mà hai bên có thể hợp tác, Bắc Kinh muốn New Delhi giữ khoảng cách với Mỹ. Ít nhất là đừng xích lại gần hơn và giữ lập trường hiện tại của Ấn Độ về Ukraina, trung lập với Nga như Trung Quốc, không công khai lên án Nga cũng như không ủng hộ nước này. Nhưng mặt khác, điều mà Ấn Độ muốn từ Trung Quốc lại là một thứ hoàn toàn khác. Ấn Độ không thể gác lại vấn đề biên giới.

Như Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Jaishankar đã nói, vấn đề biên giới liên quan đến tình cảm dân tộc của Ấn Độ. Ông Jaishankar bày tỏ sự thất vọng trước các cuộc đàm phán bị đình trệ về việc rút quân của quân đội Trung Quốc và Ấn Độ ở khu vực Ladakh.

Bài xã luận của tờ Hindustan Times ngày 25/3 bày tỏ lấy làm tiếc rằng Trung Quốc không có ý định nhượng bộ trong vấn đề biên giới. Mọi đồn đoán về việc ông Vương Nghị chuyển thông điệp đặc biệt tới nhà lãnh đạo Ấn Độ hay tạo bước đột phá trong vấn đề biên giới vẫn chỉ là suy đoán, bài xã luận cho hay.

Nhận xét của ông Vương Nghị về Kashmir gây ra rắc rối

Bà Miller nói rằng Ấn Độ hiện dường như không còn tin tưởng vào Trung Quốc. Bà nói: “Tôi nghĩ điều mà chính phủ Trung Quốc không thực sự hiểu là phía Ấn Độ còn thiếu sự tin tưởng như thế nào đối với Trung Quốc. Ấn Độ thực sự không tin tưởng Trung Quốc chút nào. Đặc biệt, những nhận xét của ông Vương Nghị về Kashmir càng làm cho Ấn Độ mất lòng tin vào Trung Quốc”.

Trước khi đến Ấn Độ, bài phát biểu của ông Vương Nghị khi tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo ở Islamabad, thủ đô Pakistan, đã khơi dậy sự bất mãn mạnh mẽ từ Ấn Độ. Ông nói vào thời điểm đó, “Về vấn đề Kashmir, ngày nay chúng tôi đã nghe thấy tiếng nói của nhiều người bạn Hồi giáo một lần nữa, và Trung Quốc cũng có mong muốn tương tự về điều này”.

Ông Mohamed Zeeshan, nhà phân tích chính trị quốc tế có trụ sở tại New Delhi, tổng biên tập của kênh truyền thông trực tuyến Ấn Độ Freedom Gazette, và là tác giả của cuốn sách ‘Flying Blind: India’s Quest for Global Leadership’ cho rằng nhận xét của ông Vương Nghị đã phủ bóng đen lên chuyến thăm của ông tới Ấn Độ.

Ông nói với VOA qua email rằng ông Vương Nghị đã mắc một sai lầm lớn trước chuyến thăm: ông đã chất vấn và thách thức quan điểm của Ấn Độ đối với Kashmir tại cuộc họp của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo, điều này khiến bầu không khí trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, nhìn chung, chuyến thăm Ấn Độ của ông Vương Nghị không mấy hiệu quả. Và Ấn Độ cũng không giấu giếm về hội nghị thượng đỉnh BRICS sẽ được tổ chức tại Trung Quốc trong năm nay.

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Ấn Độ chỉ trích đích danh nhận xét của ông Vương Nghị trong một trường hợp hiếm hoi. Tuyên bố cho biết, “Các vấn đề liên quan đến Lãnh thổ Liên minh Jammu và Kashmir hoàn toàn là công việc nội bộ của Ấn Độ. Các quốc gia khác, bao gồm cả Trung Quốc, không có quyền bình luận về vấn đề này. Trung Quốc cũng cần lưu ý rằng Ấn Độ không bao giờ đưa ra phán xét công khai về công việc nội bộ của họ”.

Ông Mohamed Zeeshan cho rằng ông Vương Nghị không thể hiện thiện chí nhượng bộ trong vấn đề biên giới ở New Delhi. Ông cho rằng lập trường cứng rắn của Trung Quốc đối với Ấn Độ về vấn đề này là thiếu tầm nhìn chiến lược. Ông nói, “Thật kỳ lạ khi Trung Quốc miễn cưỡng đóng vai một nước láng giềng hào hùng bởi vì không giống như Mỹ và các đồng minh của họ (như Nhật Bản hoặc Úc), Ấn Độ không có phàn nàn thực sự nào về Trung Quốc ngoài biên giới và Kashmir. Cả hai vấn đề đều có thể được Bắc Kinh giải quyết cực kỳ dễ dàng thông qua thỏa hiệp; Không vấn đề nào là vấn đề an ninh quốc gia cấp bách đối với Trung Quốc đến mức nước này phải có lập trường đối kháng với Ấn Độ, đặc biệt là vào thời điểm hiện tại”.

Nỗ lực của Bắc Kinh với chiếc găng tay trống rỗng?

Trong khi Trung Quốc không có nhượng bộ lớn nào về vấn đề biên giới, vốn là mối quan tâm lớn nhất của Ấn Độ, thì điều mơ tưởng của Bắc Kinh là New Delhi, dưới áp lực từ phương Tây, có thể chủ động xích lại gần Trung Quốc. Một bài xã luận của Thời báo Hoàn cầu ngày 25/3 có tiêu đề “Rút kinh nghiệm từ cuộc khủng hoảng Ukraina, chúng ta có thể thấy rõ hơn những lợi ích chung của Trung Quốc và Ấn Độ”. Bài xã luận cho biết, “Các sự kiện gần đây ở Ukraina đã cung cấp nguồn cảm hứng mới cho cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các quốc gia không thuộc phương Tây, và cũng làm cho lợi ích song phương lớn nhất của Trung Quốc và Ấn Độ được trình bày rõ ràng hơn”.

Nhưng bà Aparna Pande, giám đốc Sáng kiến ​​Ấn Độ và Nam Á trong tương lai của Viện Hudson, nói với VOA rằng quan điểm của Ấn Độ về việc Nga xâm lược Ukraina không ảnh hưởng đến khả năng trở thành đồng minh của Mỹ của Ấn Độ.

“Ấn Độ hiểu rằng Ấn Độ càng xích lại gần Hoa Kỳ thì Trung Quốc càng muốn có những hành động ngang ngược với Ấn Độ vì Trung Quốc không muốn Ấn Độ trở thành đối tác an ninh của Hoa Kỳ, và Ấn Độ cũng hiểu rằng quan điểm của Ấn Độ đối với Nga có liên quan đến Trung Quốc. “Đó là, Ấn Độ muốn giữ Nga và Trung Quốc ở một khoảng cách nhất định”, bà nói, “Hoa Kỳ là đối tác chiến lược mạnh nhất của Ấn Độ và sẽ tiếp tục như vậy”.

Trung Quốc dường như cho rằng việc Mỹ gây áp lực lên Ấn Độ đối với vấn đề của Nga đi ngược lại đường lối ngoại giao độc lập lâu đời của Ấn Độ. Nhưng, bà Miller cho biết mối quan hệ của Ấn Độ với Hoa Kỳ về cơ bản đã thay đổi trong hai thập kỷ qua. Bà nói rằng Bắc Kinh đã sai khi nghĩ rằng cơ hội của họ là ở đây. Chính phủ Trung Quốc không hiểu Ấn Độ mất lòng tin vào Trung Quốc đến mức nào.

“Không sai, Mỹ không hài lòng với lập trường của Ấn Độ, nhưng liệu điều này có làm rạn nứt cơ bản quan hệ Mỹ-Ấn hay không?”, Bà hỏi.

Theo VOA