Các thị trường mới nổi ‘rỉ máu’ vì cú sốc giá dầu

Đồng tiền mất giá cộng thêm giá dầu tăng cao đang khiến các quốc gia trong khối thị trường mới nổi điêu đứng.

Giá dầu thô Brent đã tăng lên trên 86 USD/thùng trong phiên giao dịch ngày 3/10 và một số chuyên gia cảnh báo rằng giá dầu sẽ sớm đạt tới 100 USD/thùng.

Chặng đường đi đến mức cao nhất mọi thời đại 147,5 USD/thùng của năm 2008 vẫn còn khá dài. Giá dầu chưa cần đạt tới mức kỷ lục, nhưng phần lớn dân số thế giới đang đối mặt với khó khăn ngang với khi giá dầu ở mức kỷ lục.

Trong khi giá dầu tính bằng đồng USD vẫn ở mức bình ổn, nhưng khi quy đổi ra các đồng tiền của khối thị trường mới nổi, giá dầu đã hoặc sắp ngang với mức đỉnh ghi nhận được vào 10 năm trước.

Nếu đổi ra đồng Real của Brazil, giá dầu thô đã vượt qua đỉnh kỷ lục ghi nhận vào tháng 3/2008 và thậm chí đắt hơn gần 50%. Nếu đổi ra đồng Peso của Mexico, giá dầu Brent cũng đã phá kỷ lục đạt được vào tháng 5/2008.

Giá dầu tại Ba Lan và Nam Phi vượt qua mức kỷ lục của 10 năm trước trong tháng 9/2018 và giá dầu tại Ấn Độ và Indonesia cũng sắp về lại mốc của năm 2008.

Trong bối cảnh các đồng tiền của khối thị trường mới nổi giảm so với đồng USD, giá dầu thô tăng đang đẩy người tiêu dùng tại khối này vào cuộc khủng hoảng trầm trọng hơn.

Cụ thể, tại Brazil, giới lái xe tải đã tổ chức đình công vào hồi tháng 5. Tại Ấn Độ, người dân nước này phải chi hơn 3/4 thu nhập trung bình mỗi ngày để mua một gallon xăng. Trong khi đó, tại Manila, thủ đô của Philippines, xăng RON 95 hiện có giá 60 Peso/lít (1,1 USD/lít), cao hơn gần 25% so với đầu năm nay.

Hành động của các chính phủ

Một số quốc gia đã ban hành quy định mới để xoa dịu cú sốc về giá dầu. Theo số liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, chính phủ các nước đã chi 105 tỷ USD để trợ cấp cho ngành dầu mỏ trong năm 2016, mặc dù đây là thời điểm giá dầu rất rẻ. Con số này dự kiến tăng mạnh hơn nữa bởi giá dầu thế giới đã vượt 80 USD/thùng.

Biện pháp này phần nào xoa dịu được nỗi lo của người tiêu dùng nhưng trên thực tế chi phí vẫn không giảm.

Tại Venezuela, giá xăng rơi vào mức 0,1 USD/lít nhưng việc chênh lệch giá cao so với các nước láng giềng đã kích thích hoạt động buôn lậu và tội phạm có tổ chức dọc biên giới nước này. Một vấn đề đau đầu hơn là các khoản trợ cấp cho ngành dầu mỏ sẽ gây thiệt hại lớn cho ngân sách chính phủ, đặc biệt là khi nước này phải tăng chi ngân sách khi nội tệ giảm.

Indonesia cũng gặp phải tình trạng tương tự. Theo dự đoán của S&P Global Ratings, sau khi nhậm chức vào năm 2014, Tổng thống Joko Widodo bãi bỏ quy định trợ cấp giá xăng nhưng ông có thể sẽ phải “hồi sinh” quy định này trước kỳ bầu cử vào năm tới.

Cũng trong khu vực Đông Nam Á, sau khi nhậm chức vào đầu năm nay, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã ban hành lại quy định trợ cấp cho ngành năng lượng từng bị chính quyền trước đó bãi bỏ. Trong khi đó, chính quyền quân đội của Thái Lan cũng đang xây dựng quỹ bình ổn xăng dầu để kiểm soát giá.

Điều duy nhất mà người tiêu dùng và chính phủ các nền kinh tế mới nổi có thể kỳ vọng sẽ xảy ra là tốc độ thắt chặt nguồn cung trên thị trường dầu sẽ chậm lại. Dù lệnh trừng phạt Iran của Mỹ phải đến đầu tháng 11 mới có hiệu lực nhưng nguồn cung dầu trên thế giới hiện nay đã khá hạn chế.

Kiều Ngọc (Tổng hợp)